Viết một đoạn văn giới thiệu nhân vật trong một cuốn sách đã đọc là một trong những đề bài tập làm văn quan trọng và thú vị trong chương trình Tiếng Việt lớp 5. Đề bài này không chỉ giúp các em học sinh rèn luyện kỹ năng viết, khả năng cảm thụ văn học mà còn là cơ hội để chia sẻ về những người bạn bước ra từ trang sách mà các em yêu quý.
Dưới đây là tổng hợp hướng dẫn lập dàn ý chi tiết và bộ sưu tập hơn 15 mẫu đoạn văn giới thiệu nhân vật đặc sắc, đa dạng từ truyện cổ tích, danh nhân lịch sử đến văn học nước ngoài. Bài viết này sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích giúp các em hoàn thiện bài văn của mình một cách tốt nhất.
1. Hướng dẫn lập dàn ý đoạn văn giới thiệu nhân vật
Để viết được một đoạn văn hay và đầy đủ ý, trước hết các em cần nắm vững cấu trúc bài viết. Dưới đây là dàn ý tham khảo dựa trên nhân vật thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký trong cuốn tự truyện “Tôi đi học”:
a. Mở đoạn
- Giới thiệu tên cuốn sách và tác giả: Ví dụ: Cuốn tự truyện “Tôi đi học” của Nhà giáo Ưu tú Nguyễn Ngọc Ký.
- Giới thiệu nhân vật và ấn tượng chung: Ví dụ: Thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký là một tấm gương sáng ngời về ý chí và nghị lực phi thường.
b. Thân đoạn (Triển khai các đặc điểm)
- Đặc điểm 1: Hoàn cảnh/Ngoại hình đặc biệt
- Dẫn chứng: Sau cơn bạo bệnh, thầy bị liệt đôi tay, chịu nhiều thiệt thòi so với bạn bè đồng trang lứa.
- Cảm xúc: Sự tủi thân, bất lực khi bị trêu chọc.
- Đặc điểm 2: Ý chí và nghị lực vươn lên
- Dẫn chứng: Thầy kiên trì tập viết bằng chân. Từ những nét chữ nguệch ngoạc đến điểm 7, điểm 8 và điểm 10 tròn trịa.
- Dẫn chứng: Thầy tự làm mọi việc bằng chân: đan lát, xâu kim, vẽ hình… những việc người thường làm bằng tay đã khó.
- Đặc điểm 3: Thành tích đạt được
- Dẫn chứng: Giải Nhất học sinh giỏi Toán toàn huyện, giải Năm miền Bắc, hai lần được Bác Hồ tặng huy hiệu.
c. Kết đoạn
- Nêu cảm nghĩ: Bày tỏ sự khâm phục, ngưỡng mộ.
- Liên hệ bản thân: Xem nhân vật là tấm gương sáng để noi theo trong học tập và rèn luyện.
2. Các mẫu đoạn văn giới thiệu nhân vật trong truyện cổ tích, truyền thuyết
Truyện cổ tích và truyền thuyết Việt Nam luôn chứa đựng những bài học nhân văn sâu sắc qua hình tượng các nhân vật quen thuộc.
Nhân vật Thạch Sanh (Truyện Thạch Sanh)
“Tối qua, bà nội đã kể cho em nghe câu chuyện cổ tích Thạch Sanh. Trong truyện, em ấn tượng và yêu thích nhất là nhân vật Thạch Sanh. Chàng hiện lên với hình ảnh của một dũng sĩ có lòng dũng cảm phi thường, tài năng xuất chúng và tấm lòng nhân hậu, tốt bụng. Không chỉ diệt chằn tinh, bắn đại bàng cứu người, chàng còn tha chết cho mẹ con Lý Thông dù bị hãm hại nhiều lần. Qua nhân vật này, em đã học tập được những đức tính tốt đẹp: ở hiền gặp lành và luôn dũng cảm đối mặt với khó khăn.”
Nhân vật Sơn Tinh (Truyện Sơn Tinh, Thủy Tinh)
“Trong kho tàng dân gian Việt Nam, Sơn Tinh là nhân vật truyền thuyết để lại cho em nhiều ấn tượng sâu sắc nhất. Sơn Tinh là vị thần cai quản núi Tản Viên, đại diện cho sức mạnh và khát vọng chế ngự thiên nhiên của người Việt cổ. Chàng không chỉ có tài năng phi thường ‘vẫy tay về phía đông, phía đông nổi cồn bãi’ mà còn có lòng kiên trì, bền bỉ chống lại mọi cuộc tấn công của Thủy Tinh để bảo vệ mùa màng và hạnh phúc của nhân dân. Hình ảnh Sơn Tinh luôn chiến thắng Thủy Tinh hằng năm khiến em càng thêm tự hào về sức sống mãnh liệt của dân tộc.”
Nhân vật Thánh Gióng (Truyện Thánh Gióng)
“Mỗi buổi tối, em thường đọc cuốn ‘Thánh Gióng – Truyện cổ tích Việt Nam đặc sắc’. Thánh Gióng là hình tượng tiêu biểu của người anh hùng chống giặc ngoại xâm mà em vô cùng ngưỡng mộ. Từ một cậu bé lên ba không biết nói cười, khi nghe tiếng gọi của non sông, Gióng đã vươn vai trở thành tráng sĩ oai phong lẫm liệt. Hình ảnh Gióng nhổ tre ngà quật vào quân giặc, cưỡi ngựa sắt phun lửa xông pha trận mạc thể hiện sức mạnh vô địch của lòng yêu nước. Sau khi thắng trận, Gióng bay thẳng về trời, để lại trong lòng người dân Việt Nam sự kính trọng đời đời.”
Nhân vật Người em (Truyện Cây Khế)
“Trong câu chuyện ‘Cây khế’, em rất quý mến nhân vật người em. Anh là hiện thân của sự hiền lành, chăm chỉ và chất phác. Dù bị người anh tham lam chiếm hết gia tài, chỉ để lại túp lều và cây khế, người em vẫn không oán trách mà cần cù làm lụng. Khi được chim thần trả ơn, anh cũng chỉ may túi ba gang lấy vừa đủ số vàng, không hề tham lam. Cuộc sống sau này dù khấm khá, anh vẫn giữ tấm lòng nhân ái, giúp đỡ người nghèo. Nhân vật người em đã giúp em nhận ra bài học giá trị: sống hiền lành, trung thực ắt sẽ gặp điều tốt đẹp.”
Nhân vật Sọ Dừa (Truyện Sọ Dừa)
“Sọ Dừa là nhân vật quen thuộc trong truyện cổ tích nước ta, mang vẻ đẹp tâm hồn đối lập với ngoại hình. Tuy sinh ra với hình hài dị biệt ‘không tay không chân, tròn như quả dừa’, nhưng Sọ Dừa lại là chàng trai vô cùng tài trí và nhân hậu. Chàng không chỉ chăn bò rất giỏi giúp mẹ mà còn dùi mài kinh sử, thi đỗ Trạng nguyên. Đặc biệt, chàng có tấm lòng bao dung khi sẵn sàng tha thứ cho hai cô chị độc ác. Sọ Dừa chính là minh chứng cho quan niệm ‘tốt gỗ hơn tốt nước sơn’, nhắc nhở chúng ta không nên đánh giá người khác chỉ qua vẻ bề ngoài.”
3. Các mẫu đoạn văn giới thiệu nhân vật thiếu nhi và đời thường
Những nhân vật gần gũi với lứa tuổi học trò hoặc những tấm gương nghị lực có thật luôn mang lại nguồn cảm hứng lớn lao.
Nhân vật Dế Mèn (Dế Mèn phiêu lưu ký – Tô Hoài)
“Em rất thích cuốn sách ‘Dế Mèn phiêu lưu ký’ của nhà văn Tô Hoài, đặc biệt là nhân vật chính – Dế Mèn. Tác giả đã miêu tả Dế Mèn thật sinh động: một chàng dế cường tráng với đôi càng mẫm bóng, đôi cánh dài và răng đen nhánh. Tuy nhiên, ở đầu câu chuyện, Dế Mèn lại mắc tính kiêu ngạo, hung hăng và đã gây ra cái chết thương tâm cho Dế Choắt. Bài học đắt giá đó đã giúp Dế Mèn thức tỉnh, thay đổi tâm tính. Sau này, chú trở nên trượng nghĩa, cùng Dế Trũi đi du ngoạn khắp nơi để kết nghĩa anh em, bảo vệ kẻ yếu. Hành trình trưởng thành của Dế Mèn giúp em hiểu rõ hơn về sự khiêm tốn và tình đoàn kết.”
Nhân vật Kiều Phương (Bức tranh của em gái tôi – Tạ Duy Anh)
“Đọc truyện ngắn ‘Bức tranh của em gái tôi’, em vô cùng yêu mến cô bé Kiều Phương, hay còn gọi là Mèo. Kiều Phương là một thiên tài hội họa với tâm hồn trong sáng và tấm lòng nhân hậu. Dù thường bị anh trai ghen tị và lạnh nhạt, cô bé vẫn luôn dành cho anh tình cảm yêu thương chân thành. Bức tranh đạt giải Nhất vẽ chính người anh trai của mình đã thể hiện cái nhìn bao dung và tin yêu của cô bé. Sự hồn nhiên và lòng độ lượng của Kiều Phương đã cảm hóa được sự đố kỵ, giúp người anh nhận ra những hạn chế của bản thân.”
Nhân vật Kim Đồng (Những anh hùng trẻ tuổi)
“Cuốn sách ‘Những anh hùng trẻ tuổi – Kim Đồng’ viết về người đội trưởng đầu tiên của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh. Dù tuổi còn nhỏ, Kim Đồng đã sớm giác ngộ cách mạng, đảm nhận nhiệm vụ giao liên đầy nguy hiểm. Anh hiện lên là một thiếu niên mưu trí, dũng cảm và nhanh nhẹn. Trong lần đi liên lạc cuối cùng, phát hiện địch phục kích, Kim Đồng đã không ngần ngại đánh lạc hướng để bảo vệ cán bộ, chấp nhận hy sinh anh dũng bên bờ suối Lê-nin. Tấm gương của anh Kim Đồng mãi là niềm tự hào của thế hệ thiếu nhi Việt Nam.”
Thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký (Tôi đi học)
“Đọc hồi ký ‘Tôi đi học’, em không khỏi xúc động trước nghị lực phi thường của thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký. Số phận không may mắn khiến thầy bị liệt hai tay từ nhỏ, nhưng khát khao đến trường chưa bao giờ tắt. Hình ảnh cậu bé Ký dùng đôi chân kẹp bút, tập viết từng chữ trên sân gạch, chịu đựng những cơn chuột rút đau điếng đã in sâu vào tâm trí em. Vượt qua mặc cảm và khó khăn thể xác, thầy không chỉ học giỏi Toán, đạt nhiều giải thưởng lớn mà còn trở thành một nhà giáo ưu tú. Thầy Ký chính là biểu tượng sáng ngời cho tinh thần ‘có công mài sắt, có ngày nên kim’.”
4. Các mẫu đoạn văn giới thiệu nhân vật văn học nước ngoài
Văn học nước ngoài mang đến những chân trời mới lạ và những bài học giáo dục mang tính toàn cầu.
Nhân vật Pinocchio (Những cuộc phiêu lưu của Pinocchio)
“Pinocchio là nhân vật chính trong tác phẩm kinh điển của nhà văn Carlo Collodi. Từ một khúc gỗ vô tri, chú được bác Geppetto đẽo thành một chú rối biết nói cười. Ban đầu, Pinocchio ham chơi, hay nói dối khiến chiếc mũi dài ra và gặp vô vàn rắc rối. Tuy nhiên, trải qua hành trình gian nan, chú đã học được bài học về lòng trung thực, dũng cảm và tình yêu thương hiếu thảo. Cuối cùng, sự thay đổi tích cực đã giúp chú rối gỗ biến thành một cậu bé bằng xương bằng thịt. Nhân vật Pinocchio nhắc nhở em phải luôn ngoan ngoãn, thật thà và biết vâng lời cha mẹ.”
Thầy hiệu trưởng Péc-bô-ni (Những tấm lòng cao cả)
“Trong tác phẩm ‘Những tấm lòng cao cả’ của Ét-môn-đô Đơ A-mi-xi, em dành sự kính trọng đặc biệt cho thầy hiệu trưởng Péc-bô-ni. Thầy là một người cha nghiêm khắc nhưng cũng đầy bao dung của đại gia đình nhà trường. Với vóc dáng cao lớn, mái tóc hoa râm và giọng nói trầm ấm, thầy luôn quan tâm đến từng học sinh, đặc biệt là những em có hoàn cảnh khó khăn. Nỗi đau mất con trai khiến thầy định nghỉ hưu, nhưng tình yêu nghề và sự quyến luyến với học trò đã giữ chân thầy ở lại. Tấm lòng cao thượng của thầy Péc-bô-ni đã gieo vào lòng người đọc niềm tin vào tình thầy trò thiêng liêng.”
Ông lão đánh cá (Ông lão đánh cá và con cá vàng)
“Câu chuyện ‘Ông lão đánh cá và con cá vàng’ của Puskin đã khắc họa thành công nhân vật ông lão đánh cá nghèo khổ nhưng lương thiện. Ông là người hiền lành, tốt bụng khi sẵn sàng thả chú cá vàng về biển khơi mà không đòi hỏi bất cứ điều gì. Tuy nhiên, ông cũng có phần nhu nhược khi năm lần bảy lượt nghe theo lời mụ vợ tham lam để cầu xin cá vàng những điều vô lý. Kết cục quay về với cái máng lợn sứt mẻ là bài học sâu sắc, nhưng qua đó, em vẫn thấy thương cảm và trân trọng tấm lòng nhân hậu nguyên sơ của ông lão.”
5. Các mẫu đoạn văn giới thiệu nhân vật thông minh, trí tuệ
Nhân vật Mã Lương (Cây bút thần)
“Nghe câu chuyện ‘Cây bút thần’, em rất thích nhân vật Mã Lương. Cậu bé mồ côi này có niềm đam mê hội họa mãnh liệt dù nghèo đến mức không có tiền mua bút. Sự chăm chỉ luyện tập của cậu đã cảm động thần linh và được tặng một cây bút thần. Mã Lương đã dùng cây bút ấy vẽ trâu bò, cày cuốc cho người nghèo và kiên quyết không khuất phục trước ách áp bức của địa chủ hay nhà vua tham lam. Mã Lương đại diện cho ước mơ về công lý và sức mạnh của tài năng khi được sử dụng đúng mục đích cao đẹp.”
Cậu bé thông minh (Truyện Cổ tích Việt Nam)
“Em rất ngưỡng mộ nhân vật em bé trong câu chuyện ‘Cậu bé thông minh’. Tuy còn nhỏ tuổi, chỉ khoảng bảy tám tuổi, nhưng em đã sở hữu trí tuệ sắc sảo và sự bản lĩnh hơn người. Trước những câu đố oái oăm của viên quan và nhà vua nhằm thử tài, cậu bé không hề sợ hãi mà đối đáp trôi chảy, lém lỉnh, dồn người lớn vào thế bí. Đặc biệt, cách giải câu đố ‘xâu chỉ qua ruột ốc’ bằng bài hát đồng dao vừa hồn nhiên lại vừa sáng tạo đã khiến sứ thần nước láng giềng phải thán phục. Cậu bé chính là niềm tự hào về trí tuệ dân gian Việt Nam.”
Nhân vật Ma-ri-a (Nhà phát minh 6 tuổi)
“Trong cuốn Tiếng Việt lớp 4, em ấn tượng mãi với cô bé Ma-ri-a trong câu chuyện ‘Nhà phát minh 6 tuổi’. Ma-ri-a là một cô bé có óc quan sát tinh tế và tính tò mò khoa học. Chỉ từ việc quan sát tách trà chuyển động trên đĩa, cô bé đã tự mình vào bếp làm thí nghiệm để tìm ra nguyên nhân. Phát hiện về lực ma sát giữa tách trà và đĩa ướt của Ma-ri-a tuy đơn giản nhưng lại cho thấy tố chất của một nhà khoa học tương lai. Cô bé là tấm gương về tinh thần ham học hỏi và tư duy độc lập mà chúng em cần noi theo.”
Kết luận
Trên đây là tổng hợp các đoạn văn mẫu giới thiệu nhân vật trong sách hay và đặc sắc nhất dành cho học sinh lớp 5. Mỗi nhân vật, dù là hư cấu hay có thật, đều mang trong mình những vẻ đẹp và bài học riêng. Hy vọng qua những bài tham khảo này, các em sẽ có thêm ý tưởng để viết nên những đoạn văn giàu cảm xúc của riêng mình, đồng thời nuôi dưỡng niềm đam mê đọc sách mỗi ngày.
